Tabla de contenidos
Stelt u zich eens voor dat u een cartoon tekent over een corruptiezaak van beestachtige proporties waarbij rechters, politie, politici, journalisten en vele lagen van de samenleving en de regering in uw land betrokken zijn en dat u uiteindelijk beschuldigd wordt van het binnendringen in het intieme leven van de aanklager, van"grafisch geweld", van racisme en nog veel meer lelijke dingen. Dit is precies wat er met Vilmatraca is gebeurd.
Ik geef toe dat"grafisch geweld" me verrast heeft, en op dit punt in de film had ik niet verwacht dat er zo'n absurde nieuwe uitvlucht zou komen om grafische humor te criminaliseren.
Op 26 maart publiceerde de Ecuadoraanse cartooniste Vilma Vargas Vallejo, "Vilmatraca" (Riobamba, 1978) deze afbeelding op haar Twitter(X) account, zoals ze meestal doet. Vilma ontvangt meestal veel interacties telkens als ze een cartoon publiceert, en deze is geen uitzondering.
Om de context van de cartoon te begrijpen, verwijst de scène naar enkele chats die gepubliceerd zijn door het kantoor van de procureur-generaal van Ecuador, die hier geraadpleegd kunnen worden, in verband met de zaak "Metastasis" over georganiseerde misdaad.
Context, zaak Metastasis
Volgens Diana Salazar heeft het team van het Openbaar Ministerie de zaak"Metastasis " genoemd, waarin misdaden van georganiseerde misdaad worden onderzocht"omdat corruptie een kankergezwel is dat niet alleen de rechterlijke macht aantast, maar ook verschillende gebieden van de samenleving, zoals de Nationale Politie, politici en zelfs de media".
Leandro Noreno Tigua, bekend als"El patrón", werd beschouwd als één van de belangrijkste drugshandelaren van het land en werd ook beschuldigd van banden met het Jalisco Kartel - Nieuwe Generatie ( CJNG).
Na zijn moord in het Sociale Rehabilitatiecentrum van Cotopaxi (Lacatunga gevangenis) op 3 oktober 2022, verkreeg het onderzoek van het Openbaar Ministerie verschillende bewijsstukken, waaronder de mobiele telefoons waarmee de nu overleden en vermeende leider van een criminele organisatie die zich, naast andere illegale activiteiten, bezighield met drugshandel, zijn strategie had opgezet om aan justitie te ontkomen met de steun van een groep die voor deze doeleinden gestructureerd was.
Deze bonte groep bestaat uit politici, politieagenten, rechters, officieren van justitie, ambtenaren van de Raad van Justitie en het SNAI, gevangenisbeambten, praktiserende advocaten, zakenmensen en journalisten. De lijst met vervolgden is te vinden op de website van de openbare aanklager.
Het vignet begrijpen
Het kostte me enkele uren en heel wat overleg om zowel de cartoon als de reacties te begrijpen. Ik had ook een gesprek met Vilma Vargas, die al op de hoogte was van dit andere incident. Toch sluit ik niet uit dat ik door mijn afstand tot deze kwestie (niet alleen geografisch) een onbedoelde fout heb gemaakt. Hoe het ook zij, ik hoop dat deze afstand er ook toe heeft bijgedragen dat ik wat aseptischer ben.
In de scène recreëert de auteur een foto, destijds verspreid door parlementslid Fernando Villacencio (vermoord in 2023), van enkele van de mensen die betrokken waren bij de Metástasis-zaak die aan het baden waren in het zwembad van een huis in Miami, eigendom van Xavier Jordán, die vervolgd werd in een corruptiezaak in het Teodoro Maldonado Carbo Ziekenhuis tijdens de pandemie en ook in verband werd gebracht met Leandro Norero.
De personages
Er staan 16 personages op de afbeelding.
Van links naar rechts en van boven naar onder is er de journalist die één van de zaken vrijgaf, Anderson Boscan, de maffiosi, voormalig president Guillermo Lasso en zijn zwager, voormalig president Rafael Correa die zijn politicus Rony Aleaga steunt, aanklager Diana Salazar die voormalig president Lenin Moreno steunt in een rolstoel. Hieronder staat Jaime Nebot (met een snor) die zijn politicus Pablo Muentes steunt, de advocaten die de narcos hebben geholpen en een andere journalist, Carlos Vera (in een drijver) die ervan wordt beschuldigd een kantoor van een van de betrokken advocaten, Bibian Hernández, te hebben bezet, achter hem, met een bril op.
Tot slot is er de huidige president, Daniel Noboa, die bankbiljetten in de lucht gooit als toespeling op een vermeend "feest" in Madrid, iets wat de regering ontkent. Hier moet aan toegevoegd worden dat het Spaanse mediakanaal "El Debate", gepromoot door de Katholieke Vereniging van Propagandisten, waar deze vermeende informatie vandaan komt, op zijn zachtst gezegd geen concrete bronnen of audiovisuele documentatie geeft om te bevestigen wat er gemeld wordt.
Het toneel van onenigheid
De procureur-generaal, Diana Salazar, die deze zaak vervolgt, komt ook in het vignet voor omdat één van de betrokkenen, Rony Aleaga, beweerde dat hij een intieme relatie met haar had. Het Openbaar Ministerie heeft de beweringen van Aleaga bestempeld als een"nieuwe lastercampagne" tegen haar hoofd om de aandacht af te leiden.
Vilma deed niets meer dan een satirische oefening met die situatie door Aleaga af te beelden, waaruit het hart van een minnaar tevoorschijn komt, terwijl hij de aanklager bij de enkel grijpt.
"Grafisch geweld"
Vanwege de manier waarop de aanklager wordt afgebeeld, knipt de NGO "Participación Ciudadana" dat stuk van de illustratie uit, waardoor alle context en betekenis van de cartoon wordt weggenomen, om Vilma Vargas in een zak racisme en "grafisch geweld" te stoppen door de uitsnede samen met beledigingen en racistische opmerkingen te laten zien.
Als je het bericht van Participación Ciudadana leest, zou je kunnen denken dat Vilma, in plaats van een grap over corruptie te hebben getekend, een misdaad tegen de menselijkheid heeft begaan.
De directrice van dit collectief, Ruth Hidalgo, noemt Vilma's cartoon"gewelddadige demonstraties" en vraagt in een interview om haar karikaturen niet te delen.
De ene na de andere reactie volgde en er werd niet meer gesproken over de corruptiezaak, alleen nog maar over de manier waarop de aanklager in de cartoon werd afgebeeld.
Carlos Andrés Vera vindt "Vilma's pool" onsamenhangend en berucht omdat het volgens hem de openbare aanklager "gelijkstelt" met de rest van de personages en haar op hetzelfde niveau plaatst als de maffia.
Vera's persoonlijke interpretatie is dat Vilma Ronny Aleaga 's versie voor lief neemt en dat ze alle personages op de scène "gelijkstelt" aan de georganiseerde misdaad.
In Vera's mening, zo simplistisch dat ik zelfs zou zeggen dat het kinderachtig is, is er de typische "maar"."Het is een karikatuur, maar..." Omdat ze weet dat het een karikatuur is, schrijft ze Vilma bedoelingen en sympathieën toe waarvan de auteur beweert dat ze die niet heeft.
Al in 2023 had Vilma Ronny Aleaga op deze manier afgeschilderd.
En natuurlijk weten we allemaal dat zo'n fel geformuleerde beschuldiging de neiging heeft om onmiddellijk een "lont-effect" te hebben, en als het eenmaal aangestoken is, is het moeilijk om het niet op iemand te laten ontploffen. Vilma heeft dus een groot aantal verschillende beledigingen ontvangen en sommige gebruikers hebben hun foto's al geüpload om meer agressieve en dreigende opmerkingen te schrijven. Tuiter in zijn puurste vorm van fakkels in de wind, onnodig te zeggen hoe deze dingen de neiging hebben om te escaleren.
Vilma neemt het in ieder geval met humor op en neemt de gebeurtenis op in haar cartoon van 30 maart.
De auteur aan het woord
Vilma Vargas is van mening dat "aangezien de openbare aanklager van Afrikaanse afkomst is, de tekening als racistisch is bestempeld, wat suggereert dat ik haar in een zwempak met dierenprint heb getekend om te suggereren dat het mijn bedoeling is Diana Salazar als een 'holbewoner of primaat' te zien, maar dit is niet waar".
"De print op haar zwempak is niets meer dan een middel om te zinspelen op het werk van de aanklager in de zaak León de Troya, vandaar de leeuwenhuidprint, wat niet de eerste keer is dat ik die in een cartoon over de zaak heb gebruikt, zoals te zien is in deze andere cartoon die in september 2023 is gepubliceerd ".
Vilma herinnert eraan dat"in dit land elke 26 uur een vrouw wordt vermoord, in Latijns-Amerika 7 van de 10 vrouwen te maken hebben gehad met een of andere vorm van geweld, maar, zie je, ze zijn meer beledigd door een tekening dan door deze realiteit waarin we leven" en voegt eraan toe dat"deze NGO een lijst zou moeten hebben van hoe politieke cartoons in Ecuador gemaakt zouden moeten worden".
Humor in de problemen, een verzameling gevallen
Gevallen van cartoonisten die belangrijke problemen hebben gehad vanwege hun cartoons of satirische illustraties. Er zijn ook enkele verhalen van andere mensen die, zonder cartoonist te zijn, in de problemen zijn gekomen door het delen ervan.
